2 دلیل اصلی رانش زمین در جاده چالوس، هشدار نسبت به رانش زمین در پایین دست پل زنگوله
به گزارش تیم علمی، رئیس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور تعریض غیر اصولی جاده و استفاده از خاک های رسی نامرغوب را از دلایل رانش زمین در جاده چالوس بیان نمود و گفت: ما در بازدیدی که از این منطقه داشتیم، مشاهده کردیم با اختلاف فاصله حدود 60 متر پایین تر از پل زنگوله (محل رانش زمین)، در آینده چنین رخدادی را شاهد خواهیم بود که نتایج مشاهداتمان را به کارشناسان وزارت راه ارائه کردیم.
مهندس مهرزاد خندان در گفت وگو با خبرنگاران با اشاره به بازدیدی که از جاده چالوس داشته است، افزود: این رانش در محل پل زنگوله به سمت تونل کندوان رخ داده است؛ چرا که در این راستا در سال های گذشته تعریض جاده اجرا شده که در این عملیات یکسری اصول و قوانین مهندسی در آن رعایت نشده و تعریض جاده با استفاده از خاک های نامرغوب رسی اجرا شده است.
وی با تاکید بر اینکه تعریض جاده با استفاده از خاک های رسی دانه ریز بوده است، اظهار کرد: بر اساس لیتولوژی و ساختار و استراکچر، این نوع خاک ها در محیط های مرطوب دارای بارندگی های زیاد، بسیار حساس و ضعیف هستند. این نوع خاک ها در حالت خشک از پایداری نسبی برخوردارند، ولی با دریافت آب و اشباع شدن از آن، خاک لغزنده می شود.
خندان، خاطر نشان کرد: دلیل لغزنده بودن این خاک ها این است که خاک های رسی، دارای ساختار صفحه ای هستند و این نوع خاک ها، آب را در زیر صفحات خود حفظ می کنند و آب از این صفحات گذر نمی کنند و اگر هم آب از این صفحات گذر کنند، این اتفاق بسیار دیر رخ می دهد. به عبارت دیگر این نوع خاک های رسی دارای نفوذپذیری زیاد و آب گریزی بسیار پایینی هستند.
رئیس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور اضافه کرد: این ویژگی های خاک های رسی باعث لغزنده شدن آنها می شود و از زیر سطح جاده اصطلاحا خاک فرار می کند.
وی افزود: عدم طراحی زهکشی مناسب و تعریض غیر اصولی در جاده چالوس، متاسفانه موجب شده بود که آب های سطحی و آب های بارندگی و آب هایی که از ارتفاع از طریق زهکش های طبیعی، وارد این خاک های ضعیف شده بودند، در آن به دام بیفتند؛ چرا که خاک های رسی، آب گریزی کمی دارند و در نهایت این امر موجب شده است که خاک در شرایط اشباع و فوق اشباع قرار گیرد.
خندان، اضافه کرد: حاکم شدن این شرایط موجب شد تا تنش های افقی و عمودی در این نوع خاک ها تشدید شود و ما مشاهده کردیم که گسیختگی و لغزش بر روی سطح جاده رخ داده است.
وی ادامه داد: نکته قابل توجه در این پدیده این است که پر شدگی و تعریض جاده بر روی لایه سنگی شکل گرفته است، به این معنا که خاک بر روی بستر سنگی ریخته شده و گرفتن جلوی نفوذ آب داخل خاک، سرعت دامنه و لغزش را تشدید کرده است، به همین دلیل این اقدامات باعث شده است که در این منطقه، لغزش و گسیختگی سطحی و درز و ترک های کششی در سطح جاده نمایان شود.
وی با ابراز خرسندی از اینکه در این رخداد خاک به یک باره ریزش نکرده است، افزود: از سوی دیگر هر ساله آسفالت سطح جاده ضخیم و ضخیم تر شده و به خاطر همین عامل یک نیروی وزن زیادی بر روی خاک اشباع و ضعیف، تحمیل شد.
خندان با بیان اینکه در این منطقه رانش زمین، دو مؤلفه نیروی افقی و عمودی وجود داشته است، گفت: با نفوذ آب و با توجه به جنس خاک و با توجه به اینکه خاکریزی بدون طراحی زهکش اجرا شده است؛ این دو مؤلفه نیرو، تشدید و باعث رانش زمین در جاده چالوس شد.
رئیس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور در پاسخ به این سوال که آیا این شرایط در کل جاده چالوس حاکم است، توضیح داد: ما در این بازدید سعی کردیم راستا خود را به سمت چالوس ادامه دهیم که با اختلاف فاصله حدود 60 متر پایین تر از پل زنگوله، زهکش بزرگی را دیدیم. این زهکش یک زهکش طبیعی است که آب زیادی را از ارتفاع به سمت جاده هدایت می کند و از سوی دیگر سنگ چینی را به طول 250 تا 300 متر در کنار جاده مشاهده کردیم که می توان گفت احتمالا این منطقه در آینده شاهد چنین رخدادهایی باشد.
وی با بیان اینکه به نظر می رسد در این منطقه نیز احتمال می رود که زهکشی غیر اصولی اجرا شده است، خاطر نشان کرد: ما نتایج مشاهداتمان را به کارشناسان وزارت راه ارائه و اعلام کردیم که پدیده مشابهی در پایین دست جاده چالوس در حال رخ دادن است.
خندان با تاکید بر اینکه در جاده چالوس آنچه که بیش از همه باید مورد توجه قرار گیرد، موضوع آب است، گفت: این آب ها باید کنترل شود و اگر قرار است در سطح جاده تعریضی صورت گیرد، باید یکسری اصول و قوانین مهندسی رعایت شود؛ چرا که این نوع خاک ها برای بالا آوردن و پر کردن جاده مرغوب نیستند.
وی یادآور شد: در بازدیدی که از این جاده داشتیم، تمهیدات و راهکارهایی را ارائه دادیم که بر اساس آن پیشنهاد کردیم ترانشه ای ایجاد کنند تا کل خاک دستی و نامرغوب رسی را از زیر سطح جاده به عمق 5 تا 6 متر خارج کنند. در این ژرفا، سنگ بستر است و از این ناحیه آغاز به سنگ ریزی و قلوه ریزی کنند، ضمن آنکه نسبت به ایجاد زهکش های مرغوب با استفاده از لوله های فولادی اقدام شود.
رئیس آزمایشگاه مکانیک خاک سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، بتن ریزی را از دیگر تمهیدات مقاوم سازی این جاده نام برد و یادآور شد: این اقدامات از سوی وزارت راه، آغاز و لوله های فولادی نیز در محل برای زهکشی آورده شده است.
به گفته وی در صورتی که با همین تمهیدات، منطقه رانش زمین در جاده چالوس به طول 200 متر و به عمق 5 تا 6 متر و به عرض 2.5 تا 3 متر در مدت 2 تا 3 روز آینده مقاوم سازی شود، این راستا قابل استفاده خواهد بود و در آینده نیز از سوی سازمان زمین شناسی نسبت به مخاطرات گسیختگی این راستا مطالعاتی برای ساماندهی آن صورت می گیرد.
خندان با تاکید بر اینکه لازم است نسبت به مخاطرات طبیعی جاده ای نیز توجهی صورت گیرد، خاطر نشان کرد: چنین پدیده هایی به غیر از جاده چالوس، در جاده هراز و فیروزکوه نیز رخ داده و تصور من این است که در بسیاری از جاده ها به اصول مهندسی زهکشی توجه نشده است.
به گزارش خبرنگاران، جاده چالوس روز شنبه، 21 اسفند 1400 به دلیل رانش بی سابقه زمین بسته شد.
منبع: خبرگزاری ایسنا