مقارنه تماشایی مریخ و مشتری را در آسمان صبحگاهی فردا از دست ندهید! - تیم علمی

تقریبا 45 دقیقه پیش از طلوع خورشید به وقت محلی، دو سیاره مریخ و مشتری در 20 درجه ای (یا بیشتر) بالاتر از افق در آسمان بین شرق و جنوب شرقی، در صورت فلکی حوت (دو ماهی) رخ نمایی می کنند. این مقارنه مریخ و مشتری بدون درنظر گرفتن آب وهوای محلی، در ساعات پیش از سحر هر یک از روزهای 7 تا 10 خرداد قابل مشاهده خواهد بود و اوج آن در ساعت 13:27 روز 8 خرداد روی خواهد داد.

به وقت تهران، این دو جرم در حدود ساعت 3 بامداد از افق شرقی سر بر می آورند و تا طلوع آفتاب قابل مشاهده خواهند بود. هرچند نزدیک ترین فاصله آن ها در ساعت 05:27 روی می دهد. علاوه بر این دو سیاره، جرم پرنور دیگری که کمی پس از آن ها طلوع می کند، سیاره ناهید (زهره) است و سیاره کیوان (زحل) هم پیش از این مجموعه و حدود ساعت 01:00 طلوع کرده و در امتداد خط دیگر سیارات به رنگ زرد کم رنگ می درخشد.

میتزی آدامز (Mitzi Adams) ستاره شناس و پژوهشگر مرکز پروازهای فضایی مارشال ناسا گفت: مقارنه سیارات از نظر سنتی بیش از نجوم جدی، موضوع طالع بینی بوده اند، اما هرگز از نظر رصدی هم بدون مجذوب کنندهیت نیستند، به ویژه زمانی که یکی از غول های گازی در مقارنه نقش دارد.

در طول چنین مقارنه ای، دو سیاره نزدیک به هم در آسمان شب زمین دیده می شوند. در منظومه شمسی، مقارنه ها اغلب اتفاق می افتند، زیرا سیاره های خواهر زمین در یک صفحه دایره البروجی تقریبا مشابه، دور خورشید حرکت می کنند، و اغلب به نظر می رسد که در آسمان شب ما، با وجود اینکه میلیون ها مایل از هم دورند، به هم می رسند.

این بار در نزدیک ترین فاصله، مریخ و مشتری 0.6 درجه از یکدیگر فاصله خواهند داشت. ستاره شناسان به طور معمول از درجه، برای مقدار گیری فاصله زاویه ای میان اجرام آسمان شب استفاده می کنند. برای ناظران روی زمین، فاصله میان دو سیاره، بیشتر از عرض یک انگشت کشیده شده در امتداد چشم نخواهد بود، و مریخ، درست در سمت راست پایین غول گازی بزرگ منظومه شمسی ظاهر می شود.

به گفته آلفونس استرلینگ (Alphonse Sterling) ستاره شناس ناسا و همکار آدامز در مرکز فضایی مارشال ممکن است برای تشخیص واضح مریخ به استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ نیاز باشد. اما ناظران، نباید در شناسایی مشتری، حتی با چشمان غیرمسلح، مسئله ای داشته باشند. پیش بینی می کنیم مشتری با قدر 2.2- بدرخشد و مریخ هم قدر 0.7 خواهد داشت.

روشنایی اجرام آسمانی با توجه به مقدار قدر آن ها سنجیده می شود؛ عددی که با افزایش روشنایی کاهش می یابد. یک مقدار منفی نشان می دهد که سیاره یا ماه (یا هر جرم آسمانی دیگری) در آسمان شب به آسانی قابل و حتی با وجود نور محیط مشاهده است.

مریخ و مشتری میلیون ها مایل کیلومتر از ما دورترند و در هنگام این مقارنه، مریخ بیش از 219 کیلومتر از زمین فاصله دارد و مشتری تقریبا چهار برابر دورتر خواهد بود. با این وجود، مشتری به مراتب درخشان تر دیده خواهد شد. مریخ با قطر سیاره ای حدود 6779 کیلومتر، در برابر مشتری غول پیکر که قطری حدود 139820 کیلومتر دارد، به چشم نمی آید و با توجه به ابعاد بسیار کوچک تر، نور خورشید را به مراتب کمتر بازتاب می دهد.

مریخ همچنین با سرعت بیشتری به دور خورشید می چرخد و در آسمان شب ما آن قدر سریع به سمت شرق می رود که همتای غول پیکر گازی خود را پشت سر می گذارد. اما دوباره به مشتری خواهد رسید و طی یک مقارنه دیگر در آگوست 2024 (مرداد 1403) از آن عبور خواهد کرد.

آدامز درباره این رویداد آسمانی تماشایی تأکید کرد: نگاه کردن به آن ها و درک اینکه این دو جهان نمایانگر وسعت اهداف برنامه ریزی شده و بالقوه ناسا برای علم و اکتشاف هستند، هیجان انگیز است. هم زمان که ناسا برای فرستادن نخستین کاوشگران انسانی به سیاره مریخ آماده می شود، گزینه ها برای اکتشافات علمی پیشگامانه در قمرهای مجذوب کننده مشتری تقریبا نامحدود است.

استرلینگ هم افزود: این مقارنه دو جهانی بسیار متفاوت را گرد هم می آورد، که هر دو به ما نوید روزهای باورنکردنی را برای درک بهتر منظومه شمسی، جایگاه بشریت در کیهان، و جایی که ممکن است به عنوان یکی از گونه های خلقت به آن برسیم، می دهند.

برای تماشای این رویداد آسمانی شگفت آور پیش از برآمدن خورشید در یک شنبه 8 خرداد بیرون بروید و با نگاه به سمت شرق و جنوب شرقی این همراهی تماشایی سیاره های چهارم و پنجم منظومه شمسی را نظاره کنید.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از مقارنه سیاره های بهرام (مریخ) و هرمز (مشتری)

Credit: Jupiter: NASA, ESA, A. Simon (Goddard Space Flight Center) and M.H. Wong (University of California, Berkeley), Mars: NASA/ESA, J. Bell (Cornell U.) and M. Wolff (SSI)

منابع: SciTechDaily, EarthSky