بازیگران اصلی تورم آذر 99 - تیم علمی

به گزارش دنیای اقتصاد؛ نکته قابل توجه اینکه گروه حمل و نقل در تورم ماهانه آذر بالاترین اثر کاهشی را داشته، ولی در همان ماه، اثرگذار ترین عامل فزاینده تورم نقطه به نقطه بوده است. تورم ماهانه گروه حمل و نقل منفی 6/ 3 و تورم نقطه به نقطه 2/ 65 در آذر ماه ثبت شده است.

در این آنالیز 4 دلیل برای افزایش قیمت ها در امسال بیان شده است؛ افزایش حجم نقدینگی، افزایش قیمت دلار و همچنین افزایش تورم انتظاری که تورم کاذب را در پی داشته؛ از طرفی افزایش تقاضای یکباره برای بعضی از اقلام به علت شیوع بیماری کرونا نیز یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت ها در امسال محسوب می شود.

بالاترین و پایین ترین تورم ماهانه گروهی

در آذر ماه نسبت به آبان ماه، گروه های روغن ها و چربی ها با 4/ 10 درصد، شیر، پنیر و تخم مرغ با 3/ 10 درصد و میوه و خشکبار با 7/ 9 درصد بالاترین نرخ تورم ماهانه را داشته اند. به نظر می رسد تغییر فصل، نزدیک شدن به آیین باستانی شب یلدا، افزایش هزینه های فراوری ناشی از بالارفتن قیمت نهاده های دامی و تغییر نحوه ارز تخصیصی به واردات مواد اولیه روغن ها در افزایش قیمت این اقلام تاثیر گذار بوده است. گروه حمل و نقل با منفی 6/ 3 درصد کمترین نرخ تورم ماهانه را داشته است.

آنالیز درصد تغییرات شاخص مصرف کننده خانوار های کشور نسبت به ماه قبل همان ماه، از فروردین سال 1395 تا آذر ماه امسال، نشان می دهد تورم ماهانه حمل و نقل در سال 1399 بالاترین و پایین ترین مقادیر را در طی ماه های آنالیز شده ثبت نموده است.

در 4 گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها، گروه مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت ها، گروه بهداشت و درمان و گروه حمل و نقل، پایین ترین تورم ماهانه با رقم منفی 6/ 3درصد مربوط به گروه حمل و نقل در آذر ماه امسال ثبت شده است. همچنین بالاترین تورم ثبت شده نیز مربوط به همین گروه و در مهر ماه امسال با رقم 17درصد ثبت شده است.

در آذر ماه امسال، گروه های میوه و خشکبار، شیر، پنیر و تخم مرغ و گوشت قرمز و گوشت ماکیان بیشترین ضریب تاثیر را در افزایش تورم ماهانه ثبت نموده اند، به طوری که ضریب تاثیر گروه میوه و خشکبار، 3/ 33 درصد و برای گروه شیر، پنیر و تخم مرغ 8/ 28 درصد و برای گوشت قرمز و گوشت ماکیان، 6/ 20 درصد به دست آمده است.

از طرفی کمترین اثرگذاری بر نرخ تورم ماهانه آذر، مربوط به گروه حمل و نقل با ضریب تاثیر منفی 9/ 33درصد ثبت شده است. رتبه های دوم و سوم کمترین اثرگذاری به گروه آب، برق و سوخت با ضریب منفی 2/ 2 درصد و ارتباطات با ضریب صفر بر می شود.

بالاترین تورم نقطه به نقطه آذر ماه

در آذر ماه 1399 نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه)، گروه های میوه و خشکبار با 2/ 76 درصد، روغن ها و چربی ها با 8/ 75 درصد و حمل و نقل با 3/ 65 درصد بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه را داشته اند که در مقایسه با آبان 1399 گروه روغن ها و چربی ها جایگزین گروه سبزیجات شده است.

در آنالیز تورم آذر ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، گروه آب، برق و سوخت با 7/ 12 درصد کمترین نرخ تورم نقطه به نقطه را داشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار تحت نظارت وزارت رفاه، گروه های اجاره و حمل و نقل بیشترین ضریب تاثیر را در افزایش تورم نقطه به نقطه آذر ماه داشته اند. گروه اجاره در این ماه با ضریب تاثیر 854 بالاترین تاثیر و گروه خدمات نگهداری و تعمیر واحد مسکونی (خدمت) 8/ 17 درصد کمترین اثرگذاری بر تورم نقطه ای آذر ماه را داشته اند.

سنگینی نرخ اجاره و حمل و نقل

براساس گزارش تحلیلی مرکز آمار و مطالعات راهبردی وزارت رفاه، سه قلم اساسی اجاره، حمل و نقل و نان و غلات نسبت به سایر گروه های مصرفی خانوار ها دارای اثر بالاتری بر نرخ تورم 12 ماهه منتهی به آذر ماه دارد. در این گزارش، ضریب تاثیر گروه اجاره 6/ 792، گروه حمل و نقل 8/ 609 و ضریب تاثیر گروه نان و غلات و بهداشت و درمان به ترتیب 8/ 266 و 9/ 184 برآورد شده است.

طی 12 ماهه منتهی به آذر ماه 1399 (تورم سالانه)، گروه های حمل و نقل با 8/ 64 درصد، چای، قهوه، کاکائو، نوشابه و آب میوه (نوشابه های غیر الکلی) با 2/ 41 درصد و گروه نان و غلات با 40 درصد بالاترین نرخ تورم 12 ماهه را داشته اند که در مقایسه با آبان 1399 نیز همین روال بوده است. گروه های ارتباطات با 8/ 11 درصد، محصولات خوراکی طبقه بندی نشده با 5/ 10درصد و آب، برق و سوخت با 5/ 9درصد کمترین نرخ تورم 12 ماهه را داشتند.

تورم سالانه روستایی بالاتر از شهری

آنالیز فرایند تورم سالانه در مناطق شهری و روستایی طی 14 سال، 1384 تا 1398، نشان می دهد، تورم سالانه مناطق روستایی در بیشتر سال ها رقم بالاتری را نسبت به مناطق شهری به ثبت رسانده است. آنالیز ها نشان می دهد طی سال های مذکور تنها در سه سال 1385، 1393 و 1394 تورم مناطق شهری بالاتر از مناطق روستایی بوده است.

شایان ذکر است در سه سال مذکور اختلاف تورم مناطق شهری و روستایی به ترتیب 3/ 1، 1/ 1 و 7/ 0 واحد ثبت شده است. این در حالی است که اختلاف تورم این مناطق در سال هایی که تورم مناطق روستایی بالاتر بوده، حتی به رقم 1/ 10 واحد (در سال 1390) رسیده است.

مشاهده فرایند تورم سالانه در مناطق شهری و روستایی طی سال های 84 تا 98، از سه موج تورمی خبر می دهد. در گزارش تحلیلی مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه، افزایش تورم در موج اول در سال 1387، حاصل افزایش نقدینگی در اقتصاد کشور دانسته شده است. موج دوم تورم در سال های 1390تا 1392 مرتبط به دور اول تحریم ها دانسته شده است.

آنالیز فرایند تورم سالانه مناطق شهری و روستایی، از تغییرات حدود 30واحدی در این تورم ها در دهه اخیر خبر می دهد. کمترین رقم تورم سالانه مناطق روستایی در سال های اخیر رقم 2/ 7 در سال 1395 و بالاترین رقم تورم ثبت شده برای این مناطق 3/ 37 واحد مربوط به سال 1398 به دست آمده است.

برای مناطق شهری کمترین رقم تورم سالانه ثبت شده مربوط به سال 1395با رقم 8/ 6 بوده است. بالاترین رقم ثبت شده نیز مربوط به سال 1398، رقم 4/ 34 برای تورم مناطق شهری ثبت شده است. از دهه 1380 تا به امروز، نرخ تورم تک رقمی فقط طی دو سال پیاپی 1395 و 1396در مناطق شهری و روستایی، ثبت شده است.

وزنه کالا ها در سبد مصرفی خانوار

آنالیز ضرایب اهمیت گروه های اصلی سبد کالا ها و خدمات مصرفی خانوار های کشور نشان می دهد، بالاترین ضریب اهمیت مربوط به تامین مسکن است. به طور کلی برآورد ضریب اهمیت مسکن در سبد مصرفی خانوار های ایرانی، رقم 12/ 31 را به دست می دهد.

در حالی که ضریب اهمیت مسکن برای خانوار های شهری 10/ 34 و برای خانوار های روستایی 47/ 14 به دست آمده است. با توجه به اینکه بیش از 70درصد جمعیت ایران شهر نشین هستند پس می توان گفت 34درصد از سبد مصرفی 70 درصد از خانوار های ایرانی صرف تامین مسکن می شود.

بالاترین ضریب اهمیت برای کلیه خانوار های ایرانی، پس از گروه مسکن، مربوط به گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها با رقم 64/ 26 درصد به دست آمده است. تفکیک ضریب اهمیت گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها در مناطق شهری و روستایی نشان می دهد ضریب اهمیت این گروه برای خانوار های شهری 53/ 24 و برای خانوار های ساکن روستا 48/ 38 ثبت شده است. بر این اساس بالاترین سهم مخارج برای خانوار های شهری مربوط به تامین مسکن و برای خانوار های روستایی مربوط به تامین مواد خوراکی مورد نیازشان است.

به طور کلی ضریب اهمیت چند گروه خوراکی و آشامیدنی و دخانیات و پوشاک و کفش و آب و برق و سوخت و لوازم خانگی نگهداری معمول آن ها برای خانوار های روستایی بالاتر از خانوار های شهری است. با این حال ضریب اهمیت گروه های بهداشت و درمان و حمل و نقل و ارتباطات برای خانوار های شهری و روستایی دارای اختلاف محسوسی نیست.

توجه به ضریب اهمیت گروه آموزش نیز نشان می دهد، ضریب اهمیت این گروه برای خانوار های شهری بیش از دو برابر خانوار های روستایی است. ضریب اهمیت گروه آموزش برای خانوار های شهری 02/ 2 و برای خانوار های روستایی 95/ 0 به دست آمده است.

نکته دیگر که از آنالیز ضریب اهمیت گروه های اصلی سبد مصرفی خانوار های ایرانی می توان به دست آورد این است که ضریب اهمیت گروه دخانیات در خانوار های روستایی بیش از دو برابر خانوار های شهری ثبت شده است. ضریب اهمیت گروه دخانیات برای خانوار های ساکن روستا 14/ 1 و برای ساکنان شهر 5/ 0 برآورد شده است.