اجتماع در بازگشت به ویرانه خود، کنام ساختمانی به مثابه جامعه - تیم علمی

جهت دریافت خدمات پتینه کاری ساختمان با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

پیتر بلاو بر این باور بود که مساله اصلی چگونگی زندگی اجتماعی در قالب ساختارهای درهم تنیده میان انسان ها شکل می گیرد. از این رو نظریه مبادله را به میان می آورد. و رفتار و روابط میان انسان ها و گروه ها را در قبال رسیدن به این هدف می داند. در رمان کنام نیز این مسئله به وفور دیده می گردد. ساختمانی به مثابه جامعه همراه ساکنینی که اجتماع آن را تشکیل می دهند. نویسنده از ابتدا نیز بحرانی را برای این جامعه در نظر گرفته است که آن تخریب و ساخت آپارتمانی جدید با اجتماعی که دچار آسیب است. این اجتماع مدام در حال کشمکش با همدیگر و تخریب ساختمان هستند. این فرایند خودش یک مبادله جریان اجتماعی را شکل می دهد. هر فرد در این ساختمان با پیش زمینه فکری و کشمکش های ذهنی خود به صورت یک خرد روان شناختی دست به کنش می زند. بر اساس پیچیدگی های ذهنی هر فرد این پدیده بصورت یک نمود در جامعه ایجاد می گردد. حرف اول و آخر این روابط را مبادله می زند.

از آغاز صحنه اول رمان گرفته تا تصویر آخر این رمان تمامی افراد با هم در حال مبادله هستند. این مبادله هم از روی منافع شخصی است، هم عاطفی، هم صندلی اجتماعی و غیره. این اولین قدم از تعریف بلاو برای رسیدن به این امکان است؛ یعنی معاملات تبادلی شخصی میان مردم. که این مراحل پس از تکمیل خودشان به مرحله بعدی می فرایند و همدیگر را کامل می نمایند.

فصل اول رمان این معاملات را پیش می کشد. ما با مسئله آن اجتماع و همچنین در طول فصل های دوم و سوم به رفع کردن این معاملات پی می بریم. اما این اجتماع قرار نیست با توجه به زیست و ذهنیت روانی رفتاری هر کدام از ساکنین در همین سطح باقی بماند.

در این رمان آذر بهانه ای است برای افراد این اجتماع که به سطح دوم قدم بگذارند و آن تمایز در منزلت و قدرت است. آذر به عنوان یک موتیو بین اهالی ساختمان دست به دست می گردد. از حاجی یک چشم تا پژمان و وارطان و شاهین و خانم عالمی و غیره. تمامی اهالی این ساختمان برای نشان دادن این مرتبه اظهار وجود می نمایند. دچار درگیری و چالش می شوند. به همدیگر مظنون می شوند و دست آخر بازی را به همدیگر می بازند. در این سطح از بازی، برنده و بازنده مدام در حال تغییر هستند به دلیل همان زیست رفتاری و ذهنی هر فرد. نقش ها و ساختارها تغییر می نماید. اما اینجا یک خط مشترک هست و آن هم ساختمان است. هر کسی برای پیش بردن مقصود خودش دست به مبادله می زند. از خانم عالمی با شاهین گرفته تا حاجی بخاطر اعتبارش.

این مبادله دارد اجتماع را آماده می نماید تا به سطح بعدی برسد. آنجا که به اتفاق همه با شاهین موافق هستند که کار را یکسره کند. اما پسِ نیت خوانی هر کس فرق می نماید. اینجا ما وارد مآغازیت و سازمان یافتگی می شویم. اجتماعی که به شاهین اعتبار می دهد. مانند خانم عالمی و زینب که هر کدام برای هدفی شاهین را مناسب می دانند. زینب با بهانه اینکه به شاهین اعتماد دارد و خانم عالمی بخاطر آن که آذر از سر شروین بیفتد. و این مآغازیت برای شاهین یعنی رسیدن به هدف نهایی که کار را یکسره کند. وقتی در این راه قدم برمی دارد که اول رابطه با آذر است و دیگری تخریب و ساختن ساختمان به اتفاقات دیگری برمی خورد. حتی سیما نیز وارد این ماجرا می گردد.

این اجتماع به خیال آن که فکرهاشان در رفتارشان بروز نمی نماید مبادله خودشان با بقیه را ادامه می دهند. اما این فرایند زیاد طول نمی کشد زیرا مقاصد هر فرد در این اجتماع فرق می نماید. این مآغازیت و سازمان یافتگی پس از اینکه پیش برود و روابط وارد منطق دیگری گردد باز ایجاد چالش می نماید. آنجا که در اواخر رمان نیز مشاهده می گردد که پژمان و نیت وارطان ماجرای دیگری را رقم می زند. این خودش مقدمات سطح آخر را مهیا می نماید که آن مخالفت و دگرگونی است. ما در فرایند تکاملی این رمان و نقش شخصیت ها این حرکت را مشاهده می کنیم. در نقطه خاتمه نیز به آخرین سطح می رسیم. آدم ها در اجتماع دچار دگرگونی می شوند. این دگرگونی همراه با مخالفت است. این مخالفت را در تابلو فرشی که برای مادر آذر بوده و دست وارطان است را هم می توان دید که در صحنه آخر تمام و کمال اجرا می گردد.

اما این مبادله میان این اجتماع تحت تاثیر قدرت نیز واقع شده است. این قدرت مدام در این اجتماع در حال چرخش است. گاهی توسط خانم عالمی روی حاجی تاثیر می گذارد. گاهی آذر آن را علیه بنگاه دار و زینب استفاده می نماید. زینب از این قدرت در قبال پژمان بهره می برد. در این فرایند نیز بهایش را می پردازند و این بها هیچ وقت برای افراد یکسان نیست. از دید جورج ریترز اگر به خواسته های خود نرسند این افراد دست به زور می زنند، اجماع قدرت به عمل می آورند، به هر نحوی خودشان مسئله را حل می نمایند یا دست آخر خودشان را تابع می نمایند.

در رمان کنام تمامی این مراحل را می توانید مشاهده کنید. حاجی علیه شاهین دست به اعمال زور می زند (با گذاشتن جریمه دیرکرد و غیره)، برای رسیدن به مقصودش بعد از معین شدن نیت پژمان با حاجی اجماع قدرت می نماید و تا حدودی تابع حاجی می گردد. از طرف دیگر شروین، آذر، زینب و حتی عبدول نیز از این قاعده مستثنی نیستند و می توان این فرایند را بصورت کنش های فردی، دوتایی و جمعی نیز دسته بندی و مورد آنالیز قرار داد. در خلال این اجتماع بحث منافع شخصی نیز پیش می آید.

رمان کنام نوشته سعید کاویانپور با در نظر دریافت یک شکل از اجتماع و مفهوم روابط انسانی در به وجود آوردن پدیده ها، تکه ای از این پازل مدرن است که قرائت دیگری را به مخاطب القا می نماید. جدای مریض بودن و نشان دادن آن که خود روای در ورودی داستان آورده است، یکی از کلیدهای مهم این رمان دید اجتماعی و نگاه به اجتماع است که آن را هم در فرم این رمان و هم در فرایند ماجراهای آن می توان دید.

رمان کنام نوشته سعید کاویانپور با قیمت 42000تومان در 252 صفحه از سوی نشر چشمه روانه بازار شده است.

• در متن ارجاع به نظریه ها از مطلب مبادله پیتر بلاو نوشته سمانه خالدی استفاده شده است.